Het boek van Leven en Sterven.
In 1992 verscheen de bestseller: 'Het boek van leven en sterven', geschreven door de overleden tibetaanse leraar Sogyal Lakar, Patrick Gaffney en Andrew Harvey. Het boek gaat niet over boeddhisme. Het is wel vanuit een boeddhistisch perspectief geschreven. Het lijkt mij goed om iets van boeddhisme te weten om het boek op zijn juiste waarde te schatten.
Boeddha's visie: Tussen overvloed en anorexia.
Ik zal de komende weken steeds één van de leerstellingen of dogma’s van het boeddhisme toelichten. Ja, ook het boeddhisme heeft dogma’s al denken veel mensen van niet. Dit is de link naar Boeddha's visie.
We Leven, We Sterven.
Wij hier zien leven en sterven meestal als twee afzonderlijke gebeurtenissen. We komen in conceptie en dan begint het leven, kort of lang. Wat er in dat leven gebeuren zal is onzeker.
Wat we wel zeker weten is dat we op enig moment sterven. We zitten zeker niet op de dood te wachten. Niet voor niets leggen artsen de eed van Hypocrates af om mensen in leven te houden en te genezen.
Dat kan inmiddels wel leiden tot absurde situaties. Mijn moeder lag dagenlang op haar levenseinde te wachten. Ze was dan ook 99 jaar en moest het bed houden met veel pijn en ongemak.
Ook onze vriendin Anneke, 84 jaar met laatste stadium Alzheimer, verzucht op een moment dat ze even helder is dat het leven hier voor haar niet meer hoeft. ''Ik ben ver weg, in een andere wereld'', zegt ze. Maar onze ethiek laat sterven over aan, ja, waaraan eigenlijk?
De vicieuze cirkel van leven en sterven
Het boeddhistisch perspectief op leven en sterven is anders. Dat ziet het als een doorlopend proces van ontstaan, ophouden te ontstaan en weer een nieuw ontstaan. Dat wordt de oneindige cyclus van opnieuw geboren worden en opnieuw sterven genoemd, leven na leven na leven.
Dat is geen persoonlijke reïncarnatie maar steeds een voortzetting van onafgemaakte zaken in een nieuw jasje, een nieuwe levensvorm. Traditioneel wordt het voorgesteld als een nieuwe dobbelsteen die op de oude wordt gestapeld. Het nieuwe leven lijkt op het oude maar is dat niet. Hoe zit dat?
Alles wat wij in ons leven denken, voelen en doen, al onze ervaringen hebben gevolgen. Sommige gevolgen duren kort, andere kunnen een lange nasleep hebben. Dat wordt karma genoemd. Later zal ik hier uitgebreider op ingaan.
Wat blijft na de dood
Onze ervaringen vormen ons bestaan en ons bewustzijn. Ons bestaan wordt gezien als een manifestatie in menselijke vorm van het Oneindige Leven en Oneindige Bewustzijn.
Alles wat wij ervaren wordt met alle gevolgen steeds toegevoegd aan dat oneindige bewustzijn. Dat is dus niet statisch maar een dynamisch proces. Doodgaan betekent dat mijn lichaam een lijk wordt en ook dat er geen ervaringen meer worden toegevoegd. Dood is dood.
Rijden op de golven
Vergelijk het met een eindeloze oceaan en haar golven. Golf en oceaan zijn beide water. Ze zijn hetzelfde en tegelijkertijd zijn ze niet hetzelfde. De golf rijst op uit de oceaan als een vorm, een manifestatie. Hij bereikt een toppunt en valt dan weer terug in de oceaan alsof hij nooit bestaan heeft.
De golf kan niet zonder oceaan ontstaan en bestaan. De oceaan moet golven produceren, zij kan niet anders. Zo zijn golf en oceaan in eenheid aan elkaar verbonden, hetzelfde en toch niet hetzelfde. Zie het als een proces dat steeds hetzelfde patroon volgt. In onze waarneming kunnen we in één enkele golf de hele oceaan zien. In de oceaan kunnen we de éne golf en alle potentiële golven zien.
Bijna-dood ervaringen
Ons bestaan tussen conceptie en dood wordt vergeleken met de golf. Wanneer we sterven valt ons bestaan met alle ervaringen terug in de oceaan van Oneindige Bewustzijn dat Pim van Lommel beschrijft aan de hand van zijn onderzoek naar bijna-dood ervaringen.
Zoals golf en oceaan hetzelfde zijn en toch ook weer niet hetzelfde, zo zijn ons bestaan en Oneindig Leven hetzelfde en toch ook weer niet hetzelfde. Zo ook ons dagelijks bewustzijn en het Oneindig Bewustzijn. Je zou dus in je dagelijkse bestaan het oneindig leven kunnen ervaren, in je dagelijks bewustzijn het Oneindig Bewustzijn.
Onafgemaakte zaken
Nu zijn er in ons leven veel onafgemaakte zaken. We zijn zeker niet zo verlicht dat we ons verlost of verlicht kunnen noemen. We hebben nog veel te leren, veel op te lossen en te ontwikkelen. Onafgemaakte zaken vragen om afgemaakt te worden. Dat weten we uit de Gestalttherapie.
In het Oneindige Bewustzijn wachten onafgemaakte zaken op een geschikt moment, op de juiste omstandigheden en een gunstige wind om een nieuwe conceptie te scheppen.
Nieuw leven en geweest leven
Onze persoonlijkheid bestaat in dit perspectief dus niet alleen uit een genetische en culturele mix maar ook uit een historisch element, onafgemaakte zaken uit het verleden. Die krijgen we er gratis bij.
Daarom die vergelijking met de stapel dobbelstenen. Een nieuw leven, maar gegrond op geweest leven. Wat we niet oplossen in ons leven, individueel of collectief, geeft dus aanleiding om de cyclus van leven en dood in stand te houden en daarmee ons lijden. Dat zag Boeddha.
