Rewilding De GrensMaas
De schoonheid van Gaia is soms ver weg, soms dichtbij huis. Hoe dikwijls heb ik al niet genoten van De Maas, kronkelend en flanerend door het Limburgse landschap. Dikwijls leg ik dan even aan in Steyl bij Tegelen om van haar te genieten met een mooie pot bier.
Elk jaar wordt zij weer mooier, vrijer in haar stroom, rijker in haar oevers. Tot voor enkele jaren kwelde zij ons met ondergelopen kelders, woest kolkende straten en veel, heel veel modder. De mens moet zijn plaats weten, leek zij dan te zeggen. Nu schijnt zij gelukkig.
In deze blog aandacht voor het Rewildingproject De GrensMaas. 30 jaar geleden begonnen. De Maas in Limburg was toen een strak gekanaliseerde stroom, ingeklemd tussen hoge dijken. Maar het water liet zich niet dwingen.
Ik steel stukken uit de blog van Rewilding Europe, 22 november j.l. De foto is mijn compositie van Erwin Christis, de Maas en Namrata-Shah, de mus. Het hele artikel kun je hier lezen, helaas in het Engels.
Restauratie van de Maas
In de complexe wereld van vandaag kan het werken met de natuur - in plaats van ertegen- ons helpen veel van onze meest urgente problemente overwinnen. Het herstel van natuurlijke landschappen die door menselijke exploitatie zijn beschadigd, is een van de meest doeltreffende en goedkoopste manieren om uitdagingen zoals klimaatverandering en achteruitgang van de biodiversiteit aan te pakken, terwijl het tegelijkertijd een breed scala aan andere sociaaleconomische voordelen biedt. Op deze manier kan rewilding zowel sociaal-economisch als ecologisch zinvol zijn.
Een nieuwe publicatie, getiteld ''30 Years of River Restoration: Bringing the River Meuse Alive!", beschrijft het GrensMaas-project, een baanbrekend initiatief dat heeft gezorgd voor bescherming tegen overstromingen, ecologisch herstel en economische ontwikkeling in Nederland.
Konik-paarden en Galloway-runderen
De restauratie van de Grens Maas duurt tot 2027. Het hele project is vrijwel uitsluitend door commerciële grindwinning gefinancierd. Het heeft grote gebieden rondom de rivier verlaagd. De rivier zelf is verbreed met oevers van zand en grind, met zijarmen, gevarieerde kustlijnen en gebieden met grasland en bos. Zo is een dynamisch, gevlochten rivierlandschap ontstaan dat op natuurlijke wijze mag overstromen en van koers kan veranderen.
Dit rewildingproces heeft geleid tot het spectaculaire natuurlijke herstel van zowel dieren als planten. Soorten zoals bevers en zwarte populier hebben het gebied opnieuw gekoloniseerd, terwijl de introductie van vrijrondlopende kuddes Konik-paarden en Galloway-runderen de natuurlijke begrazing heeft verbeterd. Dat heeft op zijn beurt de biodiversiteit weer vergroot.
De lokale economie
De zuid-noord stromende Grens Maas is een belangrijke ecologische corridor geworden die de stroomopwaartse Franse en Belgische delen van de Maas verbindt met het Maasvalleipark, opgericht in 2006 en met nieuwe rewilding gebieden verder stroomafwaarts in de Maasdelta. Het park zelf is nu lid van Rewilding Europe's European Rewilding Network.
Omwonenden en bezoekers hebben ook geprofiteerd van het Border Meuse Project, met bewegwijzerde routes die toegang bieden voor fietsers, wandelaars, vissers en kanovaarders. De lokale economie heeft een aanzienlijke impuls gekregen van het natuurtoerisme, met directe inkomsten die worden geschat op meer dan 25 miljoen euro per jaar.
Het overstromingsrisico voor aangrenzende dorpen en steden is ook aanzienlijk verminderd is. Dat bleek tijdens ernstige overstromingen in West-Europa in juli 2021. Tientallen mensen zijn toen om het leven gekomen. De economische schade was enorm, zowel in België als Duitsland (aan de Maas en Boven-Rijn). Dankzij de verbrede rivierbedding ging de Grensmeuse, die ook zwaar gezwollen was, zeer goed om met hoge waterstanden, zonder ernstige slachtoffers en weinig economische schade. Een voorbeeld dat het anders kan.
Een mooi succesverhaal vind ik dit. Ik wist het niet, maar de Postcodeloterij sponsort Rewilding Europe al jaren. Gelukkig maar, want het herstellen van ons zorgeloos omspringen met onze eigen habitat levert een fikse rekening op. Alleen nog één dingetje: van de boswachter kreeg ik lange tijd foto's uit Limburg van volledig betegelde tuinen. Niet goed voor de afwatering én niet goed voor de bio-diversiteit. Daar horen immers ook mieren, wormen, pissebedden, egels, mezen en inheemse plantjes bij.
