Ademhalen en liefhebben

Rheden meditatie 29 november 2022. 

Het Geschenk van de Adem en de Fakkeldrager.

Ik heb nog een paar opmerkingen over ademhalen en stiltemeditatie, het thema van vorige week. Dan nog een tweede gedeelte over de fakkeldrager en de liefde. Wil je direct naar de fakkeldrager, klik dan hier.

Om Ah Hung in vier stappen

De verschillende fases van ademhalen kun je een beetje comprimeren naar iets wat wij heel lang geleden hebben gedaan, het Om-Ah-Hung ritme.  Dat heeft vier fases: inademen, vasthouden, uitademen, vasthouden.

Inademen (OM) is als de geboorte, is het leven aangaan. Je ademt energie in, alsof je de stekker in het stopcontact steekt.

Dan volgt de tweede fase (AH), vasthouden van die energie. Die verspreidt zich door je lichaam en belevendigt alle cellen, organen en zenuwen. Dat kun je volgen en voelen als spanning op je darmen. Vasthouden doe je door je buik een beetje aan te spannen zodra de spanning van inademen volledig is. Praktisch gezien zet je energie om in vormvoortzetting van je lichaam, van je manifestatie.

De derde fase (Hung) het vasthouden weer loslaten. Loslaten doe je van beneden af van onder af je rug en dan langzaam wervel voor wervel naar boven loslaten. Doe het rustig. Veel mensen voelen duidelijk de ontspanning ter hoogte van het hart, anderen meer rond hun keel of krijgen lichte tintelingen onder hun schedel.

De vierde fase is het stil. De laatste adem is verbruikt en uitgeblazen. We noemen het de kleine dood. Dit is de stilte van wat we noemen non-conceptualiteit. In deze stilte spelen geen concepten door je hoofd, gedachten en emoties lossen op. Dit vasthouden, deze stilte na de uitademing is de kleine dood. Je hebt immers de laatste adem uitgeblazen. Daarna is er weer een nieuw beginnen, een nieuwe geboorte, een nieuw leven. Dat proces herhaalt zich een leven lang, elke ademhaling een nieuw begin

Teveel of te weinig

Iedereen heeft wel ergens in dit proces iets waar je blijft haken. Of je inademing is niet voldoende, te weinig. Dat voelt als heel licht in je bovenlichaam. Je blijft een beetje hangen: longtoppen boordevol,  en je longen niet helemaal. Dan is het lastig om druk op je buik te krijgen. Te weinig inhalen is als te weinig van de borst gedronken zou het consultatiebureau zeggen over de borstvoeding.

Je kunt ook moeite hebben om die spanning vasthouden. Te weinig inademing zorgt voor te weinig spanning en dat zorgt er weer voor dat je vlug uitademt. Het hele proces wordt een beetje oppervlakkig, kun je zeggen.

Andere mensen hebben weer moeite met volledig uitademen, alles geven wat je hebt, volledig uitademen. Wanneer je niet volledig uitademt komt er ook geen volledige ontspanning. Je blijft als het ware nog onder druk staan. Dat kan een opgejaagd gevoel geven.

Tenslotte de kleine dood. Als je na uitademing de stilte niet in gaat of te kort, dan kan die ervaring van non-conceptualiteit, van Te-Zijn, niet optreden. Die ervaring is het moment waarin denken en voelen afwezig zijn. We zijn nog niet in staat daarin langere tijd te verblijven. Dus dat moment van absolute stilte verdwijnt heel snel. Het vervluchtigt en is voorbij voordat je het opgemerkt hebt. Of je die kleine dood ervaart hangt dus af van zowel je volledige uitademing als van je opmerkzaamheid.

We hebben allemaal ergens in dat proces wel een klein gevecht te leveren. De kunst is om ook dat weer op een hele ontspannen manier te doen. Eigenlijk is dat hele proces een heel natuurlijk, spontaan en moeiteloos proces. Alleen omdat we in ons leven op de ene van der manier en om wat voor reden dan ook tegen pijn en teleurstelling aanlopen ontstaat er een verstoring van dat proces; ergens ontstaat er een zwakte, een zwakke schakel.

Reflectievraag: Hoe verloopt jouw ademhaling? Ben je bewust van elke van de vier fasen? Wat gaat jou gemakkelijk en wat minder gemakkelijk af? Je hoeft daar geen oordeel over te hebben. Vraag je ook liever niet af hoe dat is ontstaan. Probeer niet om met opzet te gaan veranderen. Het is voldoende om opmerkzaam te blijven op je ademhaling, dan trekt het langzaam bij.

Bijna verdronken, op tijd gered.

Ik was 28 jaar en met vrienden aan het zwemmen in een heerlijk warme zee. Ik krijg kramp in mijn kuiten, kan niet meer terug zwemmen en ga kopje onder. Een van mijn vrienden zag het gelukkig. Die haalt me boven water en brengt me terug. Dat vreemde moment dat ik bijna stikte en dan toch weer naar een teug lucht kon happen. Dat moment is angst en bevrijding inéén. Angst dat ik het niet zou redden en de bevrijding van die angst. Op die leeftijd ben je blijkbaar nog te jong om niet aan het leven te hangen. Een paar jaar later zou het me nog een keer gebeuren.

Hoe raar is dat eigenlijk allemaal. Ademhalen gaat vanzelf en tegelijk is het zo essentieel. Het is toch iets wonderlijks. Vooral de overgang van De Kleine Dood naar een nieuwe inademing ervaar ik als wonderbaarlijk, alles in je schreeuwt om inademen, om nieuw leven. Ik raad je aan om, net zoals ik zelf doe, elke dag even vijf minuten te nemen om bewust met je ademhaling bezig te zijn.

Dankzij de kramp en mijn vrienden ben ik dankbaar voor het geschenk van de adem. Ja, ademen gaat vanzelf, zoals zoveel dingen in het leven. Pas als je er stil bij gaat staan en er bewust naar kijkt, begin je te ontdekken hoe bijzonder adem is, wat een diepte erin schuilt. Er valt eigenlijk niets over te zeggen, het is gewoon ademen, maar het wordt steeds mooier, steeds meer bijzonder, een groot geschenk om niet zomaar aan voorbij te gaan.

Het Geschenk van de Geliefde.

Ademhalen is een geschenk van de Geliefde. Als je aan mij vraagt ‘wat weet je dan van liefde?’, nou eigenlijk niks. Ik durf wél te zeggen dat ik in liefde leef.  Als ik van mijn hoofd naar mijn hart gaat en wat meer aandacht aan mijn hart geef, voel ik vanzelf vreugde. Een ander moment komt er verdriet; het ene moment letterlijk warmhartig, het andere moment droeve melancholie. Waar die gevoelens vandaan komen? Ik weet het niet. Het hoeft geen aanleiding te hebben. Het is er zodra ik ook maar even naar die hartstreek luister. Dus ik heb wel weet van, maar weten doe ik niet.

Ik vind liefde iets heel wonderlijk, een mystiek gebeuren. Op een koude dag in januari vertrok ik op mijn uit 16e het seminarie om niet meer terug te keren. Letterlijk losgelaten ging ik achter de vrouwen aan, hongerig en vooral onhandig op jacht. Dat heb ik een tijdje volgehouden, ben zelfs getrouwd en weer gescheiden.

De fakkeldrager

Op mijn 27^ste ontmoette ik haar, de fakkeldraagster. Een fakkeldrager is voor mij iemand die de liefde in je ontsteekt. Zo’n relatie brandt meestal snel op, dat is ook de bedoeling. Ik wist niet wat me overkwam, was heftig verliefd tot over mijn oren.  Met en door haar brak ik los uit de bindingen van mijn jeugd en ging ik op avontuur naar mezelf. Dat koste me wel de verbinding met haar dus na vier jaar knipperlichten, gaf ze me terecht de bons.

Weer wist ik niet wat me gebeurde. Ik was radeloos. Een paar jaar daarvoor had ik een boekje gelezen van Clark Moustakas,  ‘liefde en eenzaamheid’ (1972). Ik heb dat boekje gepakt en ben het weer gaan lezen. Toen herkende ik pas wat hij schreef en wat ik dus een paar jaar daarvoor ook gelezen had maar niet herkende. Zijn boodschap was: als de pijl van de liefde je raakt, ontbrandt er een groot innerlijk conflict tussen Ik en Jij, een conflict dat diep gaat en dat niemand voor je kan oplossen of verzachten. Elke liefde is een vraag naar wie jij bent.

Ik was volkomen van de kaart. Ik begreep het niet, ik kon niet begrijpen dat het zo heftig was, dat het zo diep ging. Toen ben ik ook serieus gaan mediteren en begon ik iets te begrijpen hoe liefde te maken heeft met pijn in deze situatie. Ik voel pijn, mijn hart is gebroken. Maar hoe zit het met die ander?  Heb ik haar pijn gedaan, want ze heeft het uitgemaakt. Wat heb ik gedaan en niet in de gaten gehad? Ben ik daarom zo van de kaart, dat ik niet weet wat er eigenlijk tussen ons speelde?

In de liefde leven

Ik merkte in mijn zoektocht daarna dat ik mezelf eigenlijk niet kende. Waarom was ik zo geraakt, waarom was het zo heftig? Waarom maak ik dit mee? De volgende stap bracht me bij de verscholen vraag: wie ben ik eigenlijk?

Veel later, drie jaar later vond ik niet de liefde maar de liefde vond mij. Met die liefde en in die liefde met Anne-Marie leef ik nog steeds. Tot op de dag van vandaag ondervind ik dat het met ons gewone normale bewustzijn, onze gewone psychologie, ons gewone weten vrijwel onmogelijk is om de ander te leren kennen en dat het vreselijk moeilijk is om jezelf te kennen.

Meer dan je DNA

Elk mens is uniek, horen we dikwijls. Uniek dankzij de genen, ons hoogst eigen DNA. Diezelfde unieke samenstelling die wij zijn betekent ook dat je alleen bent, want er is geen tweede zoals jij. We willen wel graag een tweede zoals jij en als die er niet is dan eentje die op je moeder lijkt op je vader. Helaas, er is geen ander zoals jij.

Als je dat gaat beseffen kun je op weg gaan om met jezelf in contact te komen, om met jezelf te leven. Dat is een ander verhaal dan jezelf leren kennen aan de hand van psychologische testen als Enneagram of Myer-Briggs. Wat een ander over je vertelt is absoluut niet hetzelfde als wat je aan jezelf ondervindt. Merkwaardig dat veel mensen zich laten leven door boeken, bladen en buren.

Je leven leven, het blijft een verbazingwekkende reis.  Je kunt het niet sturen, je kunt het niet bedenken, al denken we dikwijls van wel. Je kunt alleen maar leven zoals je leeft, met alle keuzes die je daarin maakt, alle stappen die je zet.

We zien onszelf graag als rationeel, logisch, verstandig. Eerlijk gezegd komen de meeste keuzes niet daar vandaan, maar uit ons gevoel. De ratio komt er achteraan ter bekrachtiging en geruststelling.

Ons gevoel is heel simpel: het maakt je vreugdevol of droevig, het is leuk of afschuwelijk, het is prettig of ongemakkelijk, het is aantrekkelijk of afwijzend. Dit soort onderscheid maken we duizenden keren per dag, over het algemeen zonder het te weten. Het bepaalt onze stemmingen en wat we wel doen en niet doen.

Reflectie:
Door hoeveel stemmingen ben jij vandaag gegaan?
We hebben veel minder bewuste invloed op ons leven dan we zouden willen. Wie zichzelf goed observeert komt daar al snel achter. Wat doe je dan: ga je het gevecht aan? Wordt het Mijn Wil Geschiedde of Uw Wil Geschiedde?

Overgave en bevrijding

Hoe bevrijdend is leven zonder gevecht? Hoe bevrijdend is het om niet meer heen en weer geslingerd te worden door al je stemmingen die op hun beurt gepieker veroorzaken? Maar hoe kun je die bevrijding bewerkstelligen?

Door mijn geliefde Anne-Marie, door de liefde die mij gevonden heeft, heb ik geleerd dat overgave aan bevrijding vooraf gaat. Gevonden worden door de liefde en die beantwoorden. Het is overgave aan de-stroom-die-ik-ben, ik-die-is, voorbij ratio en gevoel, die mij bevrijdt.

Ik denk dat de spirituele missie van de mens is zijn eigen leven te leven. Daar is moed voor nodig. Maar meer dan moed is overgave nodig, overgave aan wie je ten diepste bent; niet degene die opgevoed is, niet degene die een genetische dna code en een persoonlijkheidsprofiel heeft. Maar degene die jou vanuit de diepte van je hart roept, elke dag.

Geroepen te zijn

Als het hart luistert, als je je hart ingaat en je luistert dan hoor je die roep. Voor mij is dat de roep van de Geliefde. En het rare is dat op het moment, de spaarzame momenten moet ik zeggen, dat je die roep hoort én je bent in staat om gevolg te geven aan geroepen-te-zijn,  dat jij er dan niet meer bent. Je lost op. De persoonlijkheid, het persoontje dat je bent en wat je zo verschrikkelijk belangrijk vindt en waar je zo goed voor je zorgt en die je zo lief moet hebben tegenwoordig -houden van jezelf is de nieuwe trend- die verdwijnt. Die verdwijnt in het licht van de liefde

Dat is wat ik geleerd heb in 40 jaar leven met het licht en de liefde van mijn leven.

Reflectie:
Verplaats in stilte je aandacht naar je hart. Ga je hart binnen en luister. Luister met het weten dat de Geliefde er voor jou is, in jouw hart woont. Bedenk dat wie jij lief hebt de spiegel is van jouw Geliefde. Daarin is geen onderscheid. Dat is geen sentiment, dat is geen beeld, dat is geen roze wolk, dat is allerminst gemak. Integendeel, het is dikwijls niet weten, misschien ook wel vooral niet weten.

In liefde zijn is allesomvattend

Nu een overstapje van de liefde naar de boddhicitta. Houden van je partner of houden van je kinderen of kleinkinderen, houden van je ouders, je vader je moeder, het is allemaal een uitdrukking van liefde. Maar Liefde zelf is veel groter, onmetelijk groot.

In liefde zijn betekent voor mij dat ik mij oefen in alles omvattende Liefde. Alles wat leeft, alles wat voelt, mag een plek vinden in mij, mag leven in mij, zonder onderscheid, zonder oordeel. Als alle leven liefde is, vraagt Liefde mij alles wat is, alles wat leeft, alles wat voelt, dat ik dat voedt met mijn liefde. Dat ik dat doe zoals een moeder haar baby voedt.

Dat voeden met liefde is iets wat we -eenmaal volwassen- niet zomaar vanzelf kunnen. Daarvoor hebben we, wat boeddhisten noemen, de training in boddhicitta nodig. Boddhicitta is de intense wens hebben dat andere mensen gelukkig zijn; dat andere mensen niet hoeven te lijden; dat alles wat leeft alles wat voelt een gelukkig leven kan hebben, een verlichte leven.

Er zijn natuurlijk mensen die dat gevoel van liefde voor anderen of zorgen voor anderen niet hebben en dan wens je dat ook zij dat mogen krijgen, dat ze daarin ontwaken als het ware.

Oefenen in boddhicitta

Oefenen in boddhicitta is bijvoorbeeld jezelf gelijkstellen aan ander, jezelf verplaatsen in anderen en de ander belangrijker dan jezelf te zien. Nou, doe dat maar de hele dag. Ik was in de eerste periode nadat ik van het seminarie afkwam en nog voordat ik Annemarie ontmoette, een tamelijk lastig mannetje, behoorlijk dominant en populair. Dan zie je ander niet als belangrijker dan jezelf. Toen ontmoette ik Anne-Marie. Die vond dat dominante helemaal niet leuk. Dat werd een wat turbulente start. Maar ik vond haar leuk, dus ik moest wel minderen.

Achter dominant gedrag gaat een hoop schuil. Je kunt dat niet zomaar van je af schudden zoals je een jas uittrekt. Zelfs met psychotherapie heeft het jaren geduurd voordat ik alle angstpaden omgeploegd had tot een rozentuin, een kleine hof van Eden. Het duurt zolang omdat het een omslag vraagt van Houding naar Zijn. Overgave is pas overgave als……. Mooie woorden en actieplannen brengen geen verandering als ze niet uit het hart komen, niet honderd procent uit liefde zijn. Dat is een kwaal waar veel politici, en zij niet alleen, in onze tijd ernstig aan lijden.

Reflectie:

Wie de drift van een driejarige peuter meemaakt staat tegenover dominant gedrag; de wil die over de wil van een ander wil heersen. In de kiem dus altijd aanwezig en herkenbaar. Sta daar eens bij stil. Is jouw wil achter de deur gezet? Kreeg je integendeel applaus en ben je over het paard getild?  Hoe voelt dat nu en hoe beïnvloedt je dat nu de relatie met jezelf en met anderen?

Wat je elke dag kunt doen

Misschien kunnen we beginnen met het beoefenen van ‘Geen schade veroorzaken’ en geduld. Geduld hebben is het vermogen om je niet in verwarring te laten brengen, maar helder te blijven kijken en vreugde te beleven aan al wat is. Met een torenhoge gasrekening is dat best een uitdaging. Toch leidt ook dat tot leuke dingen. Ik ben nog nooit zo creatief geweest.

Goed.  Concentratie ontwikkelen, wat we hier dus doen, onderscheidend gewaarzijn en onderscheidingsvermogen ontwikkelen, dat zijn vaardigheden die je kunt oefenen om stap voor stap jouw vermogen, jouw boddhicitta te vergroten zodat je alle mensen een leven als G’d in Frankrijk toe kunt wensen. Dat kun je elke dag doen.

Dat is waarom Thich Nath Hahn zegt: ‘Vrede op aarde is mogelijk als er vrede heerst in het hart van alle mensen.’ Boddhicitta is de intense wens dat die vrede alle harten bereikt.

Terug naar boven