Corona en Contemplatie. Een gesprek met Alan Wallace

Dolend in het hart van de Werkelijkheid.

Inleiding

Je kunt niet om Bruce Alan Wallace heen als je boeddhist bent. Waarom, dat lees je zo wel. Dit is een vertaling van een gesprek dat Daniel Miller Gil met Alan Wallace geplaatst heeft in Buddhistdoor Global in 30 juli 2020. Ik heb de gedeelten vertaald die mij relevant leken. Bijvoorbeeld niet de alinea's die over zijn instituut en projekten gaan. 

Ik weet niet of er in Nederland een Instituut voor Contemplatieve Studies is waar theorie en praktijk bij elkaar komen, waar langlopende onderzoeken gedaan worden en langdurige retraites gehouden kunnen worden. Er zijn wat kloosters en centra waar je een retraite kunt doen, maar daar mis je het onderzoek. Er zijn universitaire onderzoeksgroepen, maar daar mis je de contemplatieve praktijk. 

Ik heb dit artikel vertaald omdat ik getroffen werd door zijn uitspraak dat we de de Coronacrisis over onszelf hebben afgeroepen en hoe we ervan kunnen leren. Hij trekt dat breder dan de maatregelen waar we zo slecht raad mee weten. Een gesprek om over na te denken. 

Alan Wallace is inmiddels 70 jaar. Hij begon in 1970 - ik was toen meer geïnteresseerd in het Kralingse popfestival- Tibetaanse taal te studeren in Duitsland en Dharamsala, India. In 1975 werd hij door Z.H. de Dalai Lama als monnik aangenomen. Hij trainde14 jaar als Tibetaanse monnik met enkele van de meest vooraanstaande leraren van zijn (en mijn) tijd. Zijn primaire doel is altijd geweest om een contemplatieve wetenschap te ontwikkelen die boeddhistische kennis en praktijken integreert met de visie van westerse wetenschap. Hij wil vooruitgang in de studie van de geest om een betere en gezondere wereld mogelijk te maken, een authentieke revolutie van bewustzijn en welzijn. Hij heeft een bachelor in natuurkunde en een Phd in religieuze wetenschap. 

Wat is nog meer over hem te zeggen?

Vanaf de oprichting van het Mind&Life instituut is hij daar vanaf 1987 tot 2009 deelnemer en vertaler geweest. Zijn expertise in Westerse en Oosterse tradities en zijn kennis van de Tibetaanse taal maakte van hem een ideale verbinder tussen Z.H. de Dalai Lama en de prominente hedendaagse wetenschappers uit allelei disciplines. Wallace is naast vertaler ook schrijver en heeft meer dan 40 boeken op zijn naam staan.

In 2003 stichtte hij het Instituut voor de Studie van Bewustzijn op in St Barbara met als missie om wetenschap en contemplatieve kennis te integreren. Hij is daar net een nieuw project begonnen: het Centrum voor Contemplatief Onderzoek in Crestone, Colorado. Een indrukwekkende levenswandel en energie. Op dit moment wordt Alan Wallace beschouwd als een van de grote meditatieleraren van  het Westen.

Hoe kan een oude traditie als het Boeddhisme ons helpen bij Covid-19

Vraag: Ons leven wordt plotseling en radikaal veranderd door de COVID-19 pandemie. Dat heeft gevolgend die wij nu nog niet kunnen overzien. Hoe kan een oude traditie als het Boeddhisme ons helpen een antwoord te vinden op de ernstige crisis die we nu mee maken?

Alan Wallace: Onze uitdaging als Boeddhisten is een antwoord te geven op alles wat we mee maken, ongeacht of we dat nu als gunstig of als tegenslag zien, goede tijden of slechte tijden. We doen ons best om alles wat op onze weg komt in onze spirituele praktijk om te zetten in iets wat betekenisvol is. Inderdaad is deze tijd een heel uitdagende, maar als we terugkijken in de geschiedenis van de mensheid, wanneer was er géén uitdagende tijd, in ieder geval voor een aanzienlijk deel van de menselijke bevolking?

Medisch gezien is deze corona-tijd een moeilijke tijd, maar slechts een kleine fractie van de wereldbevolking wordt direct getroffen door het virus. Vele miljoenen en miljoenen mensen worden er indirect door getroffen, in hun financiele situatie, in termen van hun levensonderhoud. Zij hebben hun gevoel van zekerheid verloren en vragen zich wanhopig af of en wanneer zij weer te eten hebben, of hoe zij voor hun gezin moeten zorgen. Hoe brengen we daar verandering in aan? We moeten daarvoor veel verder en dieper kijken. Deze pandemie komt niet zomaar uit de lucht vallen.

Ik heb onderzoek na onderzoek gelezen die er op wijzen dat wij, mensen, de omstandigheden in het leven hebben geroepen die dieze pandemie hebben veroorzaakt. We verkrachten onze omgeving. We verkrachten andere soorten. De afgelopen 40 jaar hebben wij de helft van het wild-life vernietigd. We hebben meer vernietiging in en van de ecosfeer teweeg gebracht dan welke tijd dan ook sinds de grote meteoriet inslag 65 miljoen jaar geleden. 65 miljoen jaar geleden!

We oogsten wat we gezaaid hebben

We ondervinden nu de gevolgen van onze eigen acties, zelfs al geloof je niet in het boeddhistische concept van karma, wat ik zelf wel doe. Karmisch gesproken hebben we deze pandemie feitelijk leven na leven opgebouwd en over onszelf afgeroepen. Dus, hoe kunnen wij het nu veranderen?

Ten eerste, we moeten wakker worden, wij allemaal, al die 7 of 8 biljoen mensen. We moeten er collectief bewust worden dat we de leefomgeving aan  het vernietigen zijn die niet alleen ons huis is maar ook het huis van 20 billion!, 20 biljoen dieren met wie we deze planeet delen. We moeten teder omgaan met deze planeet, met liefde. We moeten tien generaties vooruit leren kijken en ervoor zorgen dat we deze Aarde beter achterlaten dan toen we geboren werden. Maar wat we nu doen is juist het tegenovergestelde.

Dus, we oogsten nu wat we gezaaid hebben, wij, collectief. Vooral de rijke landen; die landen die zichzelf prijzen met een steeds maar groeiend bruto-nationaal-product. Alsof steeds meer kunnen consumeren en steeds meer kunnen produceren een maatstaf is voor het succes van een land. Dat is werkelijk een ongezonde opvatting!  

We moeten daar goed over nadenken. Deze crisis nodigt ons uit om buiten onze eigen bulb te denken en zorg te dragen voor de mensheid, zorg te dragen voor deze hele wereld van levende wezens. We zullen meer mededogen moeten ontwikkelen, mededogen voor diegenen die handelen vanuit onwetendheid en verkeerde voorstellingen, vanuit kortzichtigheid en hebzucht, en soms vanuit woede, haat, jalousie en racisme.

Het is daarom nu een tijd om te veranderen, om ons tijdelijk terug te trekken uit ons drukke leven in eenvoud en ons diepere vragen te stellen: Hoe kunnen we een leven leiden dat het meest betekenisvol is, individueel en collectief? Hoe kunnen we meer mededogen ontwikkelen door de pijn en het lijden echt tot ons door te laten dringen en te zien dat er, feitelijk, echt een uitweg is.

De aard van de geest doorgronden

Vraag: Wat beoog je met bewustzijnsonderzoek?

Alan: We willen een plek voor lange  termijn professionele training om je geest te zuiveren, om wijsheid en inzicht te ontwikkelen.  Het begint met het dienstbaar maken van je geest, werkelijk zuiveren, mindfulness ontwikkelen, introspectie, concentratie en vaardigheden voor allesomvattende aandacht. Als we zo ver zijn zullen we samenwerken met neurowetenschappers, psychologen, pedagogen, fysici en professionals uit de geestelijke gezondheidszorg.

We willen de aard van de geest en haar rol in het universum doorgronden. De moderne wetenschap heeft de laatste 110 jaar de verkeerde kant op gekeken, zeker sinds het behaviorisme de academische psychologie begon te overheersen rond 1910. We hebben steeds naar buiten gekeken, naar de materiele kant, het brein, het gedrag.

Maar als je de aard van de geest wil doorgronden moet je, als je andere mensen vraagt naar hun ervaringen, juist naar die aard van de geest kijken, niet naar hun gedrag en hun brein. Je zult dan ook andere vaardigheden moeten ontwikkelen om daarnaar te kijken, langdurig, met precisie en gestrengheid. We zullen moeten leren onze eigen ervaringen, vooronderstellingen, fixaties en bekrompenheid los te laten en niet er boven te plaatsen.

We moeten naar binnen kijken, de beperkingen van de menselijke geest doorsnijden, de samenstelling (configuratie) van de menselijke geest overstijgen die samenhangt met het brein. Dan kunnen we ons openen voor een meer fundamenteel continuüm van bewustzijn. 

We moeten steeds dieper kijken, voorbij de individuele en primaire stromen van bewustzijn. We moeten het individuele bewustzijn doorsnijden om in de dimensie van het bewustzijn komen die Boeddha-natuur heet, de tathagatagarbha, de dharmakaya. Dat is de geest van de Boeddha die geen plaats kent, geen tijd kent en volkomen transparant is. Die de volmaakte bron is van welzijn en geluk, van alle vaardigheden en alle wijsheid en mededogen. 

We zijn hier om te ontdekken wie we zijn en de manier om te ontdekken wie we zijn is door naar binnen te kijken, naar de aard van onze geest. Dat is wat ik met bewustzijnsonderzoek beoog. Het betekent ook dat ik me niet wil beperken tot het Boeddhisme maar ook onderzoek wil doen naar andere contemplatieve tradities.

Contemplatieven samen met wetenschappers

Gedurende de geschiedenis van het Boeddhisme, overal waar het Boeddhisme gebloeid heeft, zijn er mensen geweest, mannen en vrouwen, die zichzelf full-time hebben toegewijd aan professionele contemplatieve training, soms voor enkele jaren, soms een leven lang. Dit zijn de mensen die de helderste lichten, verlichten zo je wilt,  zijn geworden.

Zij hebben de betekenis van de leringen van Boeddha doorgrond, de betekenis van de werkelijkheid van lijden, de oorzaken van lijden, de mogelijkheid van bevrijding en de weg naar zo'n bevrijding. Dit is mijn bedoeling, het focus leggen op zulke fundamentele praktijken, daar wetenschap aan verbinden op zo'n manier dat contemplatieven samenwerken met wetenschappers  en niet alleen maar onderzocht worden dóór wetenschappers.

Zo'n samenwerking is nog niet eerder gebeurd. Samen van binnen naar buiten en van buiten naar binnen gaan om de aard en oorsprong van de geest te doorgronden. Wat gebeurt er in de dood, wat zijn oorzaken van mentale nood, wat zijn de innerlijke oorzaken om je doodgewoon gelukkig te voelen, het soort welzijn dat overeind blijft doorheen alle wisselvalligheden van het leven, inclusief pandemies en alle andere uitdagingen die er liggen te wachten voor de menselijke beschaving de komende decennia.